شركت سهامي ذوب آهن اصفهان
معاونت نيروي انساني و امور اجتماعي
مدیریت بهداشت صنعتی و اكولوژي
مركز مشاوره روانشناسي
خلاصه گزارش تحقيق :
فشارهای عصبی مدیران ذوب آهن اصفهان
پژوهشگران :
سيدمحمد پاكزاديان روانشناس مركز مشاوره روانشناسي
آقای دکتر مجید قناعی مدیر بهداشت صنعتی و اکولوژی
زمان انجام تحقيق:
ســال 1375-1374
فهرست مطالب :
روی تحقیق و عنوان 1
فهرست مطالب 2
پیش گفتار 3
اهداف پروژه 3
مقدمه 4
تعریف موضوع 4
عوامل فشار 5
هدف تحقیق 6
روشن کردن واژه های تحقیق 6
طرح تحقیق 6
روش تحقیق 7
یافته ها 7
جدول شماره یک پراکندگی پاسخ 7
جدول شماره دو پراکندگی سنی 7
جدول شماره سه تحصیلات 8
جدول شماره چهار رشته تحصیلی 8
جدول شماره پنج سابقه کار 9
جدول شماره شش پراکندگی جغرافیایی 9
جدول شماره هفت پاسخ مثبت و منفی به استرس 10
جدول شماره هشت محیط استرس زا 10
جدول شماره نه علایم و فراوانی آن 11
جدول شماره ده علل شغلی استرس 12
جدول شماره یازده علل شخصی و شخصیتی 12
جدول شماره دوازده علل خانوادگی 13
جدول شماره سیزده علل اجتماعی 13
جدول شماره چهارده نوع واکنش ها 14
تفسیر نتایج 14
راه های غلبه بر استرس 16
اقداماتی که مسئولین جامعه میتوانند انجام دهند 20
منابع 21
پيش گفتار :
نيروي انساني سالم و با نشاط و خلاق در هر سازماني با اهميت بوده وسرمايه ارزشمند آن سازمان محسوب مي شوند بخصوص مدیران صنعتی سازمان . انسان با روحيه و با نشاط و بااعتماد بنفس خود را خلاق وقادر به انجام هر كاري ولو مشكل مي يابد ، و هر امري را شدني مي بيند ، و بلعكس انسان كم روحيه و گرفته در مقابل هر كاري ولو جزاي خود را ضعيف و ناتوان مي يابد و كار را خارج از توان و اراده خود ، و نشدني مي بيند . فشارهاي روحي و عصبي آفت و تحليل برنده منابع انساني در هر سازمان است و سلامت سازمان را به خطر مي اندازد ،و می توان گفت مدیران صنعتی یکی از آسیب پذیرترین قشر ها در برابر فشارهای روحی هستند اگر مدیران تحت فشارهاي عصبي قرار داشته باشند علاوه بر تحت الشعاع بودن سلامت آنها ، آثار زيان بار آن بسرعت در عملكرد سازمان نيز نمود خواهد كرد ، وبالعکس هنگامي كه فشارهاي عصبي كاهش مي يابد و خشنودي به حد اكثر مي رسد باروري كلي افزايش يافته ، و منافع عملي مهمي عايد سازمان مي گردد .بهمين خاطر كم كردن استرس هاي رواني محيط كار و بالا بردن روحيه مديران سازمان برای مدیریت کل و مسئولین کشور با اهميت است و برای مركز مشاوره روانشناسي نیز جزء اهداف محسوب می شود ، و اكنون كه به ياري خداوند و حمايتهاي بيدريغ مدیر محترم بهداشت صنعتي و اكولوژي اقدام به بررسي استرسهاي رواني مدیران صنعتی سازمان نموده ايم بر خود لازم ميدانيم از همه سروران و عزيزاني كه بطور مستقيم و غير مستقيم ما را در اين پژوهش و تحقيق حمايت و ياري كرده اند تشكر و قدرداني نماييم از جمله اين عزيزان :
معاونت محترم نيروي انساني و امور اجتماعي شرکت
مدیرمحترم بهداشت صنعتي و اكولوژي جناب آقاي دكتر مجید قناعی که خود نیز در برنامه ریزی و اجرای همه مراحل تحقیق نقش مدیریتی ومستقیم داشته است .
قائم مقام محترم مدير بهداشت صنعتی و اکولوژی سرکار محترم خانم دکتر پروانه کورش كه واقعا ديد مثبتي به مسائل انساني داشته وتوجه شاياني از خود نشان دادند .
و همه عزيزاني كه مجال آوردن نام نيك آنها در اينجا نيست .
پـاكزاديــان
اهداف پروژه :
بررسي استرس ها و فشارهاي رواني مدیران ذوب آهن اصفهان
آيا در محيط كارشان فشار رواني هست يا نه ؟
اگر فشار رواني هست چه ميزان است ؟
فاكتورهاي اين فشار كدام ها هستند ؟
چگونه با آن برخورد می کنند؟
چه راهكارهايي براي كم كردن استرس و در نتيجه حفظ نيروي انساني (اين سرمايه ارزشمند شركت) و بالا بردن راندمان مدیریتی سازمان مي توان به كار گرفت ؟
فشارها ي عصبي مديران ذوب آ هن اصفها ن
مقدمه :
در حاليكه كشور عزيزمان به طرف صنعتي شدن و خودكفايي گام بر مي دارد حفظ نيروي انساني متخصص و كارآزموده از اهميت اساسي برخوردار است و فشارهاي عصبي به عنوان يك آفت و تحليل برنده اين نيرو مي تواند عمل نمايد مي توان گفت كه مديران صنعتي يكي از آسيب پذير ترين قشرها در برابر فشارهاي روحي هستند . اينان كه داراي مسئوليتهاي خطير بوده بايد ضعفها و كمبود ها را در زمينه دانش و تكنولوژي برطرف سازند و پيشبرد اهداف سازمان را عهده دار باشند چنانچه تحت فشارهاي عصبي قرار گيرند علاوه بر تحت الشعاع قرار گرفتن سلامت آنها و جو خانوادگي شان ، آثار زيان بار آنها به سرعت در عملكرد سازمان نيز نمود خواهد كرد . لذا جا دارد شناسايي فشار هاي عصبي ، علل آن و در نهايت راههاي كاستن آن را با اهميت تلقي نموده اقدام به رفع اين فشار ها نماييم .
تعريف موضوع :
استرس يا فشار هاي عصبي چيست ؟ فشار عصبي واكنشي است كه در فرد در اثر حضور عامل ديگري بوجود مي آيد و قواي فرد را براي روبرو شدن با آن بسيج مي كند و ارگانيزم يا موجود زنده حالت آماده باش پيدا مي كند .
استرس يا فشار عصبي را دكتر هانـس سـليه پژوهشگر دانشگاه مك گيـل اينطور تعريف كرده است : ًفرآيند يا نتيجه اي كه در اثر حضور عامل يا نيروي ديگر درون ارگانيزم يا موجود زنده ايجاد مي شود .ً در واقع دكتر هانـس سـليه فشار را به مثابه حالتي توصيف مي كند كه به صورت يك سنـدرم يا نشانگان در فرد ظاهر مي شود .
يعني فشار رواني با توالي حوادث ( sequence ) و اتفاقات ويژه اي آشكار مي شود دكتر هانس سلـيه اين را سـندرم يا نشانگان سازگاري كلي ( general adaptation syndrome ) مي نامد .
در استرس يا سندرم سازگاري كلي سه مرحله مشخص است ( alarm reaction ) :
1ـ واكنش اخطار ( stressor ) : اين واكنش از نظر فيزيولوژي پاسخ پيچيده است كه از عامل فشار منشاء مي گيرد . مثالي مي آوريم ، فرض كنيد سرپرست كارگاهي با خبر مي شود كه پاتيل فولاد مذاب سوراخ شده و قريب 120 تن فولاد مذاب در كف آن كارگاه پخش گرديده و كارگاه ممكن است در عملكرد خود 48 ساعت توقف داشته باشد و چون كارگاه فوق در زنجيره خط توليد است با خارج شدن يك حلقه از زنجيره توليد تمام روند توليد كارخانه متوقف مي گردد ، با شنيدن اين خبر چه پيش مي آيد ؟
از نظـر فيـزيولوژي به دنبـال اين مسئـله خبــر ( در اينجا خبـر استرسور محسوب مي شود ) شنيده مي شود ----› خبر به صورت اخطار در مغز ثبت مي گردد ----› توسط هيپوتالاموس احساسات و عواطف اين خبر تفسير مي گردد ----› هيپوتالاموس اخطار الكتروشيميايي به غدد هيپوفيز در مركز جمجمه مي فرستد ----› هيپوفيز شروع به ترشح هورموني براي محرك قشر غدد فوق كليوي مي كند ----› غدد آدرنال فعال مي شود ----› غدد آدرنال كورتيكوييد ترشح كرده در جريان خون مي ريزند ----› و اين پيامهايي به ساير غدد در سراسر بدن مي برد ، نتيجه اين سلسله اعمال چه مي شود ؟
طحال براي عمل بسيج شده ، گلبولهاي قرمز اضافي در جريان خون وارد مي شوند ، اكسيژن و غذاي اضافي به سلولهاي بدن وارد مي شود ، قدرت لخته شدن خون ازدياد مي يابد ، كبد مواد قندي و ويتامينها را رها مي سازد ، ضربان قلب بيشتر مي شود و تنفس تغيير مي كند ، خون از پوست و احشاء به ماهيچه ها و مغز جاري مي گردد ، دستها و پاها سرد تر مي شوند و كل ار گانيزم به صورت آماده براي حمله و تهاجم و يا فرار در مي آيد و در اين حالت است كه با توجه به مثال بالا سرپرست بخش فوق با حالتي عصباني و ناراحت براي بررسي مسئله وارد كارگاه مزبور مي گردد .
2ـ مرحله دوم گام مقاومت :
در طي اين مرحله بدن براي مبارزه با عامل فشار عملاً بسيج است و اگر بدن براي مدت طولاني بسيج بماند ذخايرش به تدريج تخليه مي شود مثل كشوري كه در حال جنگ است و توان خود را صرف ميكند هنگامي كه چنين اتفاقي بيافتد و ذخاير بدن رو به اتمام باشد مرحله سوم شروع مي شود .
3ـ مرحله سوم گام فرسودگي :
اين مرحله بدين معني است كه بدن به حد زيادي در مقابل امراض و بد كار كردن اعضايش آسيب پذير مي شود در حقيقت اين همان جايي است كه امراض شروع به تظاهر مي كنند در مثال بالا سرپرست كارگاه پس از چند روز ممكن است احساس كند به صورت مبهمي كج خلق و تند خو شده ، مزاج او حالت عصبي پيدا كرده ، معده اش سوزش دارد ، دستگاه گوارش وي عادي نيست ، عضلات كتف وي حالت خشكي و درد دارد يا بطور محسوسي اشتهايش كم شده ، بيخواب شده و ....
عوامل فشـار :
در مورد عوامل فشار بايد گفت ، عوامل فشار ممكن است شرايط محيطي مانند صـدا يا آلودگي هوا باشند يا اتفاقات محيط كار يا مسايل اجتماعي مانند شلوغـي جمعيت ، يا عوامل پيراموني نا خوشايند باشند آنها ممكن است در روابط فيمابين افراد ، در منزل ، محيط كار يا در اجتماع ايجاد شوند يا ممكن است ناشي از خود بدن باشند ، مانند بيماري يا جراحت . عوامل فشار ممكن است شخصي و دروني باشند مانند فكر منفي ، از خاطرات بد گرفته تا انتظارات غير واقعي يا تعارضات حل نشده فرد ، اين نكته مهم را بايد خاطر نشان كرد كه تنها وقتي چيزي عامل فشار مي شود كه ذهن ما آن را عامل فشار تشخيص دهد . پس بوجود آمدن واكنش فشار متـكي بر شناخت است ، ذهن به بدن اشاره مي كند كه عامل فشـار وجود دارد و بلافاصله واكنش اخطار بدنبالش مي آيد .
همچنين عوامل فشار را مي توانيم به دو دسته تقسيم كنيم :
1ـ آنهايي كه تحت كنترل ما نيستند و ما ناگزير به تحمل آن هستيم ، مثل ترافيك ، آلودگي هواي محيط كار ، صداي نيروگاه ها ، اينها بوسيله ذهن كما بيش بصورت خودكار شناسايي مي شوند و در چنين مواردي واكنش اخطار تقريباً بصورت خودكار و فوري عمل مي كند كه در مقابل آنها بايد خود را تجهيز كنيم .
2ـ آنهايي كه تا حدودي بيشتر تحت كنترل ما هستند اينها خود به دو گروه زير تقسيم ميشوند :
الف ) عـامل فشار پنهان .
بـــ ) عامل فشار آشكار .
اغلب تضاد هايي كه در افراد وجود دارد بعنوان يك عامل فشار پنهان عمل مي كند . بي نظمي و به تاخـير انداختن كارها در بعضي از افراد بعنوان يك عامل فشـار نيمه پنهان تلقي مي شود . فردي كه ميداند پذيرش مسئوليتهاي متعدد و زياد با شخصيت وي سازگار نيست پيرش مسئوليتهاي متعدد بعنوان يك عامل فشار آشكار در وي عمل خواهد كرد تا جايي كه اضطراب ، افسردگي ، امراض قلبي در وي بروز خواهد كرد .
هدف تحقيق :
آيا مديران ما تحت فشار رواني قرار دارند يا نه ؟ شدت فشار چقدر است ؟ علايم آن چيست ؟ عوامل استرس زا براي آنها چيست ؟ در چه محيط هايي بيشتر تحت استرس قرار دارند ؟ آيا راه مقابله با استرس را مي دانند ؟ آيا در اين موارد نياز به آموزش دارند ؟
طرح تحقيق :
طرح تحقيق به اين صورت برنامه ريزي شده كه اطلاعات خام را در زمينه هاي زير جمع آوري مي نمايد :
وجود استرس
1- محيط بروز استرس
2- نشانه هاي استرس
3- علل و عوامل استرس
4- راه هايي كه با استرس مقابله مي شود
و همچنين اطلاعاتي در زمينه :
1ـ سن جمعيت مورد نظر
2ـ ميزان تحصيلات آنها
3ـ سابقه كار آنها
4 ـ بومي بودن يا نبودن آنها
5ـ ميـزان درآمد آنها .
روش تحقيق :
با توجه به نوع آن « روش تهيه پرسشنامه » انتخاب شده كه از طريق آن جمع آوري اطلاعات فوق ميسر مي گردد اين پرسشنامه ها بعد از تكثير از طريق پست براي افراد فوق فرستاده و بعد از تكميل آنها در يافت مي شود .
گزارش تحقیق در صفحات بعد ادامه دارد
